MÎMAR SİNAN ve TELEFERİK

Son günlerde, kendisiyle ilgili olarak sâdece özel hayâtının abartılarak, gösterilmek istendiği hayâlî sahnelerle gündeme yerleşen, o zamanların yedi iklim, dört köşede at oynatan anlı-şanlı Kanuni Sultan Süleyman Han bir gün ferman buyurdu. İstanbul'da dört bir yandan görünecek şekilde ve yeryüzünde eşi bulunmayan bir cami yapılacaktı. Mîmar, ünü asırları aşan ve eserleriyle hâlâ dimdik ayakta olan Mîmar Koca Sinan'dı.

Gün geldi, haberi bütün cihanı saran caminin temelleri atıldı.  Gel gör ki, temeller atıldıktan sonra Koca Sinan ortadan kaybolur. Düşmanları dedikodu yayarlar; göze alamadı derler, kendine güvenemedi, kaçtı derler. İnsanların ağzı torba değil ki büzesin diye bir söz var ya hani, işte öyle; konuşurlar, konuşurlar. Bir yıl sonra ansızın çıkar gelir Sinan. Hummalı bir çalışmayla cami yavaş yavaş şekil alır, o muhteşem kubbeler oturtulur, minareler dikilir. Sonuçta, muhteşem Süleyman ve Koca Sinan’ın şânına yakışır, Osmanlı’nın azametiyle mütenâsip, bir şaheser çıkar ortaya.

Çıkmasına çıkar da, fakat bir gün olmadık bir iş olur. İnsanlar bu güzel eseri temâşâ için akın akın gelmekte, büyük heyecan duymaktadırlar. Ancak, câmiin çevresinde gezip dolaşan, oynayan çocuklardan birinin gözü takılır minârelere. Çocuk gözlerini minarelere dikmiş merakla ve hayretle bakıyor. Derken bir çocuk daha, iki, üç, dört, beş derken, sonra büyükler de kalabalığı merak edip gelirler.

KİM EĞRİ, KİM DELİ?

Herkes neyin nesi acabâ diye bekleştiği sırada, çoccuklardan biri "minarelerden biri eğri" diye bir lâf atar ortaya! Çocuk eğri dedi ya kalabalık da eğri görmeğe başlar ve bir uğultu dalga dalga yayılır ortalığa doğru. İşte tam bu anda Koca Sinan da fark eder kalabalığı. İnsanların kendi aralarında fısıldaştıklarını görür. Acabâ nedir?

Aldığı cevaptan sonra, bir süre eli çenesinde düşünmeye başlar. Sonra, minârenin eğri olduğunu söyleyen çocuğa hangisinin olduğunu sorar. Bunun üzerine, bütün işçilerini çağırtıp bir araya toplar. En kalın urganları birbirine bağlattırıp eğri denilen minârenin tepesine düğüm attırır. Ve, "Çekin" diye emir verir işçilere; "Eğrilik düzelinceye, bu çocuk yeter deyinceye kadar çekin !..."

İşçiler, Koca Sinan’ın dediklerini harfiyyen uygularlar. Taa ki çocuk, "Yeter eğrilik düzeldi" deyinceye kadar. O zaman kalabalık dağılır. Hepsinin gözünde eğri bir minareyi düzelttirmenin gururu vardır.

Koca Sinan, kalabalık çekilince, bu faydasız ve gülünç işten yorulan işçilere bakıp güler:"Biliyorum, belki bana deli gözüyle baktınız. Minarenin eğri olmadığını, olsa bile onu düzeltmenin yolunun böyle olmadığını ben de biliyorum. Ama size bunu yaptırmasaydım, o çocuk herkese bu eğriliği anlatacaktı ve herkes doğru minâreyi eğri görecekti. Çünkü her insanın içinde doğru olana eğri bakan bir göz vardır. Ben size minareyi değil, insanların içindeki o eğri bakan gözü düzelttirdim."

Şimdi söz nereye gelecek? Mesele şu: Şu sıralar belediye bayağı atakta. Rutin hizmetlerdeki hareketlilik yanında, Pazartesi Pazarı ve Cumartesi Pazarındaki nispeten büyük çaplı diyeceğimiz çalışmalar ortada. Bu, başkanın yeni partiye geçişinin getirdiği heyecandan mı kaynaklanıyor, yoksa daha güçlü muhâlefete katılmanın verdiği psikolojiden mi bilmiyoruz.

TELEFERİK TAM GAZ

Hepsinden ve daha da önemlisi TELEFERİK tam gaz gidiyor. Yalı Câmi önünde hızını kaybetmiş görünse de, Boztepe’nin yamaçlarında boy göstermeğe başladı. Önümüzdeki asra damgasını vuracak çaptaki bu önemli hizmet hepimizi heyecanlandırıyor.

Kimileri, önce sokaklara bakılsa ya. Önce şehir şehre benzetilse, binâlar binâya, caddeler caddeye benzese, sonra bunlara bakılsa ya kabîlinden şeyler söyleniyor. Şahsen katılmıyorum. Hepsinin yeri ayrı. Sonra teleferiğin yeri apayrı. Ordu, fizikî olarak çok müsâit bir defâ. Bölge olarak ta lâyık. Daha önceleri, bu projenin Ordu’ya, Karadeniz’in Bursa’sı konumu kazandıracağını belirtmiştik.

Ancak, bu güzel projeyi, çok ufak ta olsa tatsızlıkların gölgelemesine izin verilmemeli. Bir deyim var, inadıya ya da inadına diye. İşler İNADINA mantığıyle götürülmemeli. Nihâyet bu eser bütün halkın malı. Herkesin gönül hoşluğu önemli. Varsa, taraflar bir araya gelmeli. Ortak bir beyanatla kamuoyunun gönlü yatıştırılmalı. Şu veyâ bu sebeple, teleferik çerçevesinde oluşan sevimsizlikler ve inatlaşmalar tatlıya bağlanmalı. Ölümlü dünyâ.

Söz konusu ettiğimiz Koca Mîmar’a atfedilen bir söz var. Olaya biraz da böyle bakmalı. Biraz da değil, aslında tamâmen. Söz ya da deyim şöyle:

Falan öldü, filân öldü;

Bir gün derler, Sinan öldü!

Ne demek istediğimiz açık. Hepimiz sonuçta emânetçiyiz. Yarın belki yaptıklarımızı çok çocukça bulacağız. Teleferik konusunda daha önce de yazmıştık. Benzer, bir yerde, ortayolda buluşma teklifi niteliğinde açıklama yapan sivil kuruluşlar da oldu. Bu teklif halkası genişletilerek, çok sesli bir koro açıklaması yapılamaz mı? Ortalığı yatıştıracak böylesi şık bir finâl bu kente yakışmaz mı? Elbette güzel olur diye düşündük ve Mîmar Sinan örneğini de bunun için verdik.

Şu taraf, bu taraf demiyorum. Sâdece olay üzerinde duruyor, olması gereken bir incelik ve güzelliğe işâret etmeye çalışıyoruz. Buradaki çocukların kim olduğu da önemli değil. Örneklere kim uyuyor, onun peşinde de değiliz.

TORUNLAR  ve ÇOCUKLAR...

Elbette ortada bir Mîmar Sinan da yok. Ama torunlar var. Aslını inkâr eden var mı aramızda? Hepimiz sonuçta onların çocuklarıyız. Ve onlar gibi işleri tatlıya bağlamasını becerebilmeliyiz. Aksi takdirde, yarın teleferiğe binip de, güzelliklerin tadını çıkarmak varken, yok sendi, yok bendi diye teleferiği bir o tarafa, bir bu tarafa çalkalamanın bir anlamı yok.

Sizin anlayacağınız, bunun önünü kesmek de bir görevdir ve de, bu, eserin güzelliğine güzellik katacaktır diye düşünüyoruz. Belki diyeceksiniz ki, bu kadar ince düşünüp te işi inceltip durma! Teleferikte inceltme iyi olmaz! Siz de haklısınız ama, biz de biraz haklıyız gibi geliyor bana ves’selâm!....